Të rinjtë janë forca lëvizëse e çdo shoqërie, të mbushur me energji, ide dhe dëshirë për të përmirësuar dhe riformuar botën përreth tyre. Për t’i shndërruar këto ide në realitet, ata kanë nevojë për hapësira ku mund të shprehen, të mësojnë, të krijojnë dhe të lidhen. Kjo është pikërisht arsyeja pse ekzistojnë qendrat rinore – për të siguruar mjedise ku të rinjtë ndihen të pranuar, të motivuar dhe të frymëzuar.
Qendrat rinore janë hapësira të dedikuara për edukim, socializim dhe organizim, duke u mundësuar të rinjve të marrin pjesë aktive në jetën e komunitetit. Këto qendra mund të krijohen nga autoritetet lokale, organizatat joqeveritare, ose projektet ndërkombëtare, dhe menaxhimi i tyre ndryshon – disa drejtohen nga institucione publike, ndërsa të tjerat menaxhohen nga organizata qytetare ose iniciativa qytetare private.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, qendrat rinore u krijuan në përputhje me Ligjin për pjesëmarrje rinore dhe politika rinore, të miratuar në janar 2020. Ky ligj përcakton qendrat rinore si shërbime për të rinjtë dhe mandaton që të gjitha komunat të sigurojnë funksionimin e të paktën një qendre rinore brenda pesë viteve nga miratimi i ligjit. Qëllimi i këtyre qendrave është t’u ofrojë të rinjve qasje në arsimin joformal, këshillim për karrierë, aktivitete kulturore dhe mundësi për punë vullnetare.
Për shembull, Qendra Kulturore Rinore (QKR) në Shkup është një institucion publik nën juridiksionin e Qytetit të Shkupit. Programet e saj financohen nga buxhetet e Qytetit të Shkupit dhe Ministrisë së Kulturës. Përveç kësaj, QKR siguron fonde përmes aktiviteteve të veta, sponsorizimeve private, donacioneve dhe fondeve evropiane.
Qendrat e para rinore u krijuan në Manastir, Veles, Kavadar dhe Kumanovë përmes bashkëpunimit të qeverive lokale, Agjencisë për Rini dhe Sport dhe Unionit për Punë Rinore. Më pas, qendra të ngjashme u hapën edhe në Probishtip, Ohër dhe Likovë, duke e çuar numrin e përgjithshëm në shtatë. Disa komuna të tjera kanë filluar gjithashtu procesin e krijimit të qendrave rinore. Në kuadër të Strategjisë Nacionale të të Rinjve 2023-2027, është vendosur një qëllim ambicioz për të rritur numrin e tyre në 42 qendra deri në vitin 2027. Programi për Mbështetje Zgjedhore promovoi krijimin e qendrave rinore përmes një sërë iniciativash inovative të udhëhequra nga mobilizuesit e komunitetit dhe pjesëmarrësit e Akademisë për Politika Publike, të cilët identifikuan nevojën për qendra të tilla dhe avokuan në mënyrë aktive për krijimin e tyre.
Shembuj të suksesshëm të qendrave rinore në Maqedoninë e Veriut
Projektet e realizuara në qendrat rinore, siç janë ato në Kumanovë, Gostivar, Kavadar dhe Veles, padyshim që lënë një ndikim të thellë në mjedisin shoqëror.
Velika Srbakova, përfaqësuese e Qendrës Rinore në Kavadar, theksoi nevojën për të krijuar më shumë qendra rinore, veçanërisht në qytetet më të vogla. Ajo theksoi se këto qendra luajnë një rol vendimtar në ofrimin e mundësive për të rinjtë në komunitetet ku burimet shpesh janë të pakta.
“Për të rritur interesin, është e rëndësishme që programet të jenë inovative, të arritshme dhe të promovohen përmes rrjeteve sociale dhe ngjarjeve lokale. Për shembull, ne së fundmi zhvilluam aktivitete në fshatin Vatasha për të sjellë konceptin e një qendre rinore më afër të rinjve dhe t’u tregojmë atyre se çfarë ndodh në një qendër të tillë,” deklaroi Srbakova.
Qendrat rinore gjithashtu luajnë një rol jetik në sigurimin e kohezionit social dhe etnik. Qendra Rinore në Kumanovë dallohet me aktivitetet e saj multikulturore, duke krijuar një hapësirë ku të rinjtë nga komunitete të ndryshme etnike mund të takohen, komunikojnë dhe punojnë së bashku pa paragjykime ose stereotipe. Kjo qasje nxit solidaritetin dhe respektin e ndërsjellë, duke e paraqitur qendrën si një shembull të gjithëpërfshirjes dhe bashkëjetesës.
Qendra Rinore në Veles është veçanërisht aktive në partneritete me organizata lokale dhe ndërkombëtare, duke ofruar programe inovative dhe me cilësi të lartë që pasqyrojnë nevojat reale të të rinjve. Përmes këtyre partneriteteve, të rinjtë mund të shprehen, të punojnë në projekte për të përmirësuar komunitetet e tyre dhe të luajnë një rol aktiv në formësimin e së ardhmes së Velesit.
Për më tepër, qendrat rinore luajnë një rol vendimtar në zvogëlimin e emigrimit të të rinjve. Përmes aktiviteteve të tyre, kontribuojnë në krijimin e një komuniteti dinamik ku të rinjtë mund të lidhen, të shprehen dhe të angazhohen në proceset shoqërore. Ato gjithashtu inkurajojnë mbështetjen institucionale dhe pjesëmarrjen e të rinjve, duke zvogëluar kështu perceptimin se emigracioni është opsioni i vetëm për një jetë më të mirë. Në këtë kontekst, Qendra Rinore iCan në Gostivar dallon me fokusin e saj në inovacion dhe teknologji, duke ofruar trajnime në programim dhe siguri kibernetike. Këto aftësi, thelbësore për suksesin personal dhe profesional në botën e sotme, u mundësojnë të rinjve të përparojnë në karrierën e tyre dhe të krijojnë mundësi të reja për veten dhe komunitetet e tyre.
Nazif Selimi, përfaqësues i Qendrës Rinore në Gostivar, deklaroi se Qendra Rinore iCan është bërë e suksesshme përmes aktiviteteve të ndryshme që kujdesen për interesat dhe nevojat e të rinjve.
“Faktorët kryesorë për sukses janë gjithëpërfshirja, punëtoritë e rregullta interaktive, përqendrimi në krijimtarinë dhe zhvillimin personal, si dhe qasja 24-orëshe. Qendra gjithashtu ka një dhomë lojërash, e cila është një vend i preferuar për të rinjtë” – tha Selimi.
Qendra Rinore në Kavadar gjithashtu ofron programe të shkëlqyera për zhvillimin e aftësive të buta dhe promovimin e shëndetit mendor pozitiv, të cilat kanë një ndikim të rëndësishëm në rritjen e vetëbesimit dhe zhvillimit personal tek të rinjtë. Përmes këtyre aktiviteteve, të rinjtë mësojnë se si të përballen me sfidat e jetës, të zhvillojnë inteligjencën emocionale dhe të forcojnë aftësitë e tyre drejtuese.
Roli i rëndësishëm i qendrave rinore për zhvillim personal dhe profesional
Në mars të vitit 2023, Komuna e Kumanovës lëshoi një thirrje publike për zgjedhjen e një organizate rinore për të menaxhuar Qendrën Rinore në qytet. Qëllimi ishte të sigurohej mbështetje sistematike për zhvillimin personal të të rinjve dhe angazhimin e tyre aktiv në komunitet. Organizata e përzgjedhur do të menaxhojë qendrën për pesë vjet, nga marsi 2023 deri në mars 2028.
Qendra Rinore është vend i hapur, i qasshëm për të rinjtë për të paktën 40 orë në javë, për të paktën pesë ditë. Aktivitetet do të përfshijnë edukimin joformal, sesionet informuese, mentorimin, mësimdhënien, këshillimin dhe pjesëmarrjen në aktivitete argëtuese dhe vullnetare të organizuara nga dhe për të rinjtë. Komuna e Kumanovës ka siguruar mbështetje financiare prej 600,000 denarë në vit, gjithsej 3,000,000 denarë për periudhën pesëvjeçare.
Velika Srbakova, përfaqësuese e Qendrës Rinore në Kavadar, theksoi se përgjigja nga të rinjtë në lidhje me qendrat rinore ka qenë shumë pozitive.
“Qendra është e njohur për qasjen e saj “nga të rinjtë, për të rinjtë”, ku të rinjtë marrin pjesë në mënyrë aktive në mbledhjen e ideve për programet dhe aktivitetet që ne zhvillojmë, dhe mund të përfshihen në mënyrë aktive si vullnetarë në disa nga këto aktivitete. Praktikat e mira përfshijnë mbledhjen e rregullt të përshtypjeve, organizimin e ngjarjeve interaktive dhe bashkëpunimin me organizatat civile lokale”, shpjegoi Srbakova.
Sipas Martina Stamenkova, përfaqësuese e Qendrës Rinore në Veles, qendrat rinore në qytetin e saj, si në komunat e tjera, krijojnë një mjedis të sigurt dhe mbështetës ku të rinjtë mund të zhvillohen dhe të ndihen të pranuar.
“Që të vazhdojnë të kenë një efekt pozitiv, është thelbësore të investohet vazhdimisht në burime, të trajnohet stafi dhe të përshtaten me programet sipas nevojave të reja të të rinjve”, theksoi Stamenkova, duke folur për zhvillimin e mëtejshëm të qendrave.
Fjolla Jakupi, përfaqësuese e partisë BDI, theksoi nevojën për të përmirësuar bashkëpunimin midis qendrave rinore, autoriteteve lokale dhe partnerëve të tjerë kryesorë. Ajo sugjeroi zhvillimin e një strategjie të përbashkët që përfshin nevojat e të rinjve, inkurajon komunikim të hapur dhe takime të rregullta për të përafruar qëllimet dhe burimet dhe promovon projekte të përbashkëta që ndikojnë drejtpërdrejt tek të rinjtë.
“Kjo mund të përfshijë iniciativa për programe arsimore, vullnetarizëm dhe projekte për zhvillim lokal”, shtoi Jakupi. Ajo vuri në dukje rëndësinë e përdorimit të mediave sociale për të promovuar dhe informuar për të gjitha mundësitë e ofruara nga qendrat.
“Përveç hapësirave të dizajnuara për ngjarje sociale dhe konferenca, qendrat rinore kanë potencial të fortë të kontribuojnë në ngjarjet shoqërore që u bëjnë thirrje të rinjve, dhe në të njëjtën kohë të mundësojnë rrjetëzimin midis tyre”, tha Nikolla Cvetkovski, përfaqësues i partisë VMRO-DPMNE.
Konkluzione
Zgjerimi i qendrave rinore dhe mbështetja e tyre në nivelin kombëtar është me rëndësi të madhe për mbajtjen e të rinjve në vend. Këto qendra përfaqësojnë hapësira për zhvillim personal dhe profesional, si dhe platforma që ofrojnë mundësi për të rinjtë që të rriten dhe të realizojnë potencialin e tyre. Është e nevojshme të krijohen më shumë hapësira të tilla, veçanërisht në komunat më të vogla dhe komunat rurale, ku të rinjtë mund të gjejnë alternativa për zhvillim pa u detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre. Prandaj, përfshirja aktive e të rinjve në qendrat rinore është me rëndësi të madhe për zhvillimin e tyre personal, si dhe për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme për të gjithë vendin.
