Daniella Dimitrievska, drejtoreshë e Lobit të grave Maqedonisë, e cila ka organizuar më shumë se 250 seminare për politikane dhe audienca të tjera në tema që kanë të bëjnë me të drejtat e grave dhe ngritjen e kapaciteteve si për individë ashtu edhe për përfaqësues të institucioneve. Ajo është autore e më shumë se 30 manualeve. Është lobiste për pjesëmarrje të balancuar të të dy gjinive në të gjitha ndryshimet e deritanishme të Kodit zgjedhor dhe për këto merita është vlerësuar për arritje për udhëheqësi nga Ambasada Amerikane. Ajo gjithashtu është lobiste edhe për ligje të tjera nga fusha e shëndetësisë, ekonomisë dhe sociale për sigurimin e mundësive të barabarta të grave dhe burrave në Republikën e Maqedonisë së Veriut. Dy mandate është pjesë e grupit këshillimor ndër – resorial për mundësi të barabarta të grave dhe burrave. Pikërisht me të, flasim për rolin e gruas në shoqëri.
Cila është nevoja për shoqatë të lobit të grave të Maqedonisë?
Dimitrievska: Lobi i grave të Maqedonisë u themelua në vitin 2000 si nevojë që struktura të ndryshme nga shoqëria, si përfaqësues të shoqatave civile, partive politike, sindikata dhe media, të bashkohen rreth një qëllimi dhe të aktivizohen në mënyrë të koordinuar në zgjidhjen e një çështjeje të caktuar, duke ofruar më shumë alternativa për veprim. I njëjti synim mbetet edhe sot. Çdo proces i zgjidhjes së një problemi të caktuar duhet parë nga një aspekt tjetër dhe nga sytë e të gjitha segmenteve që përbëjnë zgjidhjen për të pasur një propozim zgjidhje kuptimplotë dhe funksionale. Secili/a nga anëtarët/et ka rolin dhe kapacitetet dhe përvojën e vet, që kontribuojnë në një qasje sistematike në avancimin e çështjeve të caktuara për të cilat punojmë dhe avokojmë për zgjidhjen e drejtë të tyre.
Çfarë roli keni në shoqëri si lobi i grave?
Dimitrievska: Në shoqëri, ne jemi të njohur për bashkimin e grupeve dhe ideologjive të ndryshme, por edhe për lobimin në mënyrë efikase dhe efektive për zgjidhje të drejta, qoftë përmes dokumenteve zyrtare apo ligjeve në nivel kombëtar, por edhe në nivel lokal në komunat, duke u përpjekur të hapim procesin e pjesëmarrjes së qytetarëve në krijimin e politikave lokale. Roli i lobit të grave është mbi të gjitha gjetja e mënyrës më të mirë dhe gjithëpërfshirëse gjatë inicimit të zgjidhjeve, amendamenteve, dokumenteve, politikave dhe ligjeve.
Për çfarë jeni krenare në lobin e grave të Maqedonisë?
Dimitrievska: Jemi krenare për rezultatet, që përbëjnë një numër të madh zgjidhjesh ligjore që kanë angazhimet tona, por edhe për amendamentet ku jemi rikthyer me qëllim të kemi një shoqëri më të drejtë ku gratë dhe burrat do të kishin pozicione të barabarta fillestare, pa dallim nëse bëhet fjalë për Kodin zgjedhor, ligjet në ekonomi, punë sociale dhe të ngjashme. Jemi krenare që edhe në momentet më të vështira të përçarjes ku për shkak të konflikteve të caktuara lidhur me përkatësinë etnike apo partiake kur partitë nuk komunikonin me njëra-tjetrën ne ishim një urë përmes së cilës kaloheshin dallimet dhe një vend ku gratë takoheshin dhe flisnin hapur dhe pa rezerva për qëndrimet dhe pikëpamjet e tyre pa dënuar njëra-tjetrën edhe pse në publik ka pasur moratorium për dialog.
Jemi krenare që pavarësisht se të gjithë i përkasim ideologjive të ndryshme, megjithatë ende gjejmë një mënyrë për të punuar në zgjidhjet e problemeve të përditshme që kanë gratë.
Pse është i rëndësishëm ndërgjegjësimi për pjesëmarrjen e grave në çështjet qytetare dhe politike në një shoqëri si kjo e jona?
Dimitrievska: Ndërgjegjësimi për të marrë pjesë drejtpërdrejt në proceset e ndërtimit të politikave është imperativ për çdo qytetar të ndërgjegjshëm në të gjitha demokracitë. Pjesëmarrja e qytetarëve nis me zgjedhjen e përfaqësuesve të tyre në organet vendimmarrëse, por nuk përfundon me kaq. Shoqëritë demokratike kanë një arkitekturë që qytetarët të përfshihen në vendime përmes një sërë instrumentesh të tjera, por kryesisht përmes krijimit të drejtpërdrejtë të politikave komunale. Gratë kanë nevoja të ndryshme nga burrat në jetën e përditshme. Mënyra e jetesës dhe normat shoqërore ende mbartin paragjykime se çfarë i takon gruas dhe çfarë jo. Për të shmangur këto paragjykime, por edhe për të zgjidhur çështjet e grave, dikush duhet të iniciojë një dialog aktiv se si të përmirësohet gjendja. Tani për tani, organizatat e shoqërisë civile, partitë politike dhe një grup aktivistësh të përkushtuar, po e bëjnë këtë.
Si të iniciohet pjesëmarrja e grave në vend?
Dimitrievska: Nëse flasim për pjesëmarrjen e grave në politikë, atëherë duhet të flasim për qëndrimin e partive politike ndaj grave në partinë e tyre. Kjo do të thotë se partitë duhet të kenë pjesëmarrjen e grave në të gjitha organet vendimmarrëse, t’i nominojnë ato në të gjitha funksionet në mënyrë të barabartë dhe të mos tentojnë t’i anashkalojnë dokumentet e brendshme partiake dhe kuotat tashmë ekzistuese. Njëkohësisht, palët duhet të kenë edhe forum ku do të zhvillohet një dialog, ku të gjithë do të ndajnë pikëpamjet e tyre dhe diskutimi nuk do të zhvillohet në një rreth të ngushtë. Në të njëjtën kohë, gjuha e urrejtjes përmes rrjeteve sociale, e cila përhapet si zjarr ndaj grave në politikë me lloj-lloj ofendimesh personale dhe familjare, heziton një numër të madh grash të futen në ujërat politike.
Nga ana tjetër, kur flasim për organizata qytetare, atëherë mendoj se ato janë të ndryshme dhe secila grua ka bindjen dhe mënyrën e saj të punës, por edhe çështje interesi, dhe zgjedh se në cilën organizatë do të jetë anëtare. Një numër i madh grash veprojnë si aktiviste dhe promovuese individuale për të drejtat e grave, duke përdorur mediat sociale. Ne gjithmonë jemi pro asaj që gratë të kenë zgjedhje, si për atë se si dhe ku do të marrin pjesë.
Cilat tema janë të rëndësishme në vendin tonë për gratë, për të cilat duhet punuar?
Dimitrievska: Të gjitha temat që kanë të bëjnë me jetesën janë tema si për meshkujt ashtu edhe për femrat. Nuk ekziston ndonjë temë që mund të themi se është tipike për femrat apo tipike për meshkujt. Ne angazhohemi që të gjitha çështjet të dëgjohet, se si një zgjidhje e veçantë do të ndikojë jo vetëm mbi burrat, por edhe mbi gratë. Nga arsimi, shëndetësia, ekonomia, mbrojtja, diplomacia dhe gjithçka që është e rëndësishme për jetën, është e rëndësishme për të dy gjinitë.
Çfarë nismash u duhen grave për të bërë ndryshime, çfarë po bëni Ju në lidhje me këtë çështje?
Dimitrievska: Ndryshimet më të rëndësishme gjithmonë fillojnë thellë brenda nesh, kur një pyetje na shqetëson dhe duam të gjejmë një zgjidhje. Për të bërë ndryshime, duhet të bashkohemi dhe të përdorim kapacitetet e të tjerëve. Është shumë e rëndësishme që gratë të dinë se ka zgjidhje për çdo problem, por nevojitet aktivizëm dhe veprim i organizuar, veçanërisht i pasuruar me përvojën se si zgjidhen çështjet në institucione dhe nga vendimmarrësit. Nga puna jonë e mëparshme, ne kemi përvojën për t’i vendosur çështjet në agjendën politike dhe gratë e dinë se nëse zgjidhja e një çështjeje të rëndësishme kërkon një ndryshim ligjor, tek ne do të gjejnë aleatë relevantë, me përvojë, me qëllime të mira.
