Младите се движечка сила на секое општество, преполни со енергија, идеи и желба за подобрување и преобликување на светот околу нив. За да ги претворат овие идеи во реалност, им требаат простори каде што можат да се изразат, да учат, да создаваат и да се поврзат. Токму затоа постојат младинските центри – да обезбедат средини каде што младите се чувствуваат прифатени, мотивирани и инспирирани.
Младинските центри се простори посветени за едукација, дружење и организирање, овозможувајќи им на младите активно да учествуваат во животот на заедницата. Овие центри можат да бидат основани од локалните власти, невладини организации или меѓународни проекти, а нивното управување варира – некои се предводени од јавни институции, додека други се управувани од граѓански организации или приватни граѓански иницијативи.
Во Република Северна Македонија младинските центри се формирани согласно Законот за младинско учество и младински политики, донесен во јануари 2020 година. Овој закон ги дефинира младинските центри како места за млади и наложува сите општини да обезбедат работа на најмалку еден младински центар во рок од пет години од усвојувањето на законот. Целта на овие центри е да им се обезбеди на младите пристап до неформално образование, кариерно советување, културни активности и можности за волонтирање.
На пример, Младинскиот културен центар (МКЦ) во Скопје е јавна установа под надлежност на Град Скопје. Нејзините програми се финансирани од буџетите и на Град Скопје и на Министерството за култура. Дополнително, МКЦ обезбедува финансирање преку сопствени активности, приватни спонзорства, донации и европски фондови.
Првите младински центри се формирани во Битола, Велес, Кавадарци и Куманово преку соработка на локалните власти, Агенцијата за млади и спорт и Сојузот за младинска работа. Потоа, слични центри беа отворени и во Пробиштип, Охрид и Липково, со што вкупниот број се искачи на седум. Неколку други општини, исто така, го започнаа процесот на формирање младински центри. Во рамки на Националната стратегија за млади 2023-2027 година поставена е амбициозна цел нивниот број да се зголеми на 42 центри до 2027 година. Програмата за поддршка на изборите го промовираше формирањето на младински центри преку серија иновативни иницијативи предводени од мобилизаторите на заедницата и учесниците на Академијата за јавни политики, кои ја идентификуваа потребата од вакви центри и активно се залагаа за нивно формирање.
Успешни примери на младински центри во Северна Македонија
Проектите спроведени во младинските центри, како што се оние во Куманово, Гостивар, Кавадарци и Велес, несомнено оставаат длабоко влијание врз социјалната средина.
Велика Србакова, претставник на Младинскиот центар во Кавадарци, ја нагласи потребата од создавање на повеќе младински центри, особено во помалите градови. Таа истакна дека овие центри играат клучна улога во обезбедувањето можности за младите во заедниците каде што ресурсите често се оскудни.
„За да се зголеми интересот, важно е програмите да бидат иновативни, достапни и промовирани преку социјалните мрежи и локалните настани. На пример, неодамна спроведовме активности во селото Ваташа за да го доближиме концептот на младински центар до младите и да им покажеме што се случува во таков центар“, изјави Србакова.
Младинските центри, исто така, играат витална улога во обезбедувањето на социјална и етничка кохезија. Младинскиот центар во Куманово се истакнува со своите мултикултурни активности, создавајќи простор каде што младите од различни етнички заедници можат да се сретнат, да комуницираат и да работат заедно без предрасуди и стереотипи. Овој пристап ја поттикнува солидарноста и меѓусебното почитување, претставувајќи го центарот како пример за инклузивност и соживот.
Центарот за млади во Велес е особено активен во партнерствата со локални и меѓународни организации, нудејќи иновативни и висококвалитетни програми кои ги одразуваат реалните потреби на младите. Преку овие партнерства, младите можат да се изразат, да работат на проекти за подобрување на нивните заедници и да играат активна улога во обликувањето на иднината на Велес.
Дополнително, младинските центри играат клучна улога во намалувањето на емиграцијата на младите. Преку своите активности, тие придонесуваат за создавање на динамична заедница каде што младите можат да се поврзат, да се изразат и да се вклучат во општествените процеси. Тие, исто така, поттикнуваат институционална поддршка и младинско учество, со што се намалува перцепцијата дека емиграцијата е единствената опција за подобар живот. Во тој контекст, Младинскиот центар iCan во Гостивар се одликува со фокус на иновации и технологија, нудејќи обука за програмирање и сајбер-безбедност. Овие вештини, од суштинско значење за личен и професионален успех во денешниот свет, им овозможуваат на младите луѓе да напредуваат во својата кариера и да создадат нови можности за себе и за своите заедници.
Назиф Селими, претставник на Младинскиот центар во Гостивар, изјави дека Младинскиот центар iCan стана успешен преку различни активности кои се грижат за интересите и потребите на младите.
„Клучни фактори за успех се инклузивноста, редовните интерактивни работилници, фокусот на креативноста и личниот развој, како и 24-часовната пристапност. Центарот располага и со игротека, која е омилено место за младите“, истакна Селими.
Младинскиот центар во Кавадарци, исто така, нуди одлични програми за развој на меки вештини и промовирање на позитивно ментално здравје, кои имаат значително влијание врз зајакнувањето на самодовербата и личниот развој кај младите. Преку овие активности, младите учат како да се справат со животните предизвици, да ја развијат емоционалната интелигенција и да ги зајакнат своите лидерски способности.
Значајната улога на младинските центри за личен и професионален развој
Во март 2023 година, Општина Куманово објави јавен повик за избор на младинска организација за управување со Младинскиот центар во градот. Целта беше да се обезбеди системска поддршка за личен развој на младите и нивно активно ангажирање во заедницата. Избраната организација ќе управува со центарот пет години, од март 2023 до март 2028 година.
Младинскиот центар е отворен простор, достапен за млади најмалку 40 часа неделно, најмалку пет дена во неделата. Активностите ќе вклучуваат неформално образование, информативни сесии, менторство, настава, советување и учество во забавни и волонтерски активности организирани од и за младите. Општина Куманово има обезбедено финансиска поддршка од 600.000 денари годишно, во вкупна вредност од 3.000.000 денари за петгодишниот период.
Велика Србакова, претставник на Младинскиот центар во Кавадарци, истакна дека одзивот од младите во однос на младинските центри е многу позитивен.
„Центарот е познат по својот пристап „од млади, за млади “, каде што младите активно учествуваат во собирањето идеи за програмите и активностите што ги спроведуваме и можат активно да се вклучат како волонтери во некои од овие активности. Добрите практики вклучуваат редовно собирање повратни информации, организирање интерактивни настани и соработка со локалните граѓански организации“, објасни Србакова.
Според Мартина Стаменкова, претставник на Младинскиот центар во Велес, младинските центри во нејзиниот град, како и во другите општини, создаваат безбедна и поддржувачка средина каде што младите можат да се развиваат и да се чувствуваат прифатени.
„За да продолжат да имаат позитивен ефект, од суштинско значење е континуирано да инвестираат во ресурси, да обучуваат кадар и да ги прилагодуваат програмите според новите потреби на младите“, истакна Стаменкова, зборувајќи за понатамошниот развој на центрите.
Фјола Јакупи, претставник на партијата ДУИ, ја нагласи потребата од подобрување на соработката помеѓу младинските центри, локалните власти и другите клучни партнери. Таа предложи да се развие заедничка стратегија која ги вклучува потребите на младите, поттикнува отворена комуникација и редовни состаноци за усогласување на целите и ресурсите и промовира заеднички проекти кои директно влијаат на младите луѓе.
„Ова може да вклучува иницијативи за образовни програми, волонтирање и проекти за локален развој“, додаде Јакупи. Таа ја истакна важноста од користење на социјалните медиуми за промоција и информирање за сите можности што ги нудат центрите.
„Покрај просторите наменети за социјални и конференциски настани, младинските центри имаат силен потенцијал да придонесат за социјални настани кои им се допаѓаат на младите, а во исто време овозможуваат вмрежување меѓу нив“, рече Никола Цветковски, претставник на партијата ВМРО-ДПМНЕ.
Заклучок
Проширувањето на младинските центри и нивната поддршка на национално ниво е од големо значење за задржување на младите во државата. Овие центри претставуваат простори за личен и професионален развој, како и платформи кои обезбедуваат можности за младите да растат и да го реализираат својот потенцијал. Неопходно е да се создадат повеќе вакви простори, особено во помалите и руралните општини, каде што младите можат да најдат алтернативи за развој без да бидат принудени да ги напуштат своите домови. Затоа, активното вклучување на младите во младинските центри е од исклучителна важност за нивниот личен развој, како и за обезбедување стабилна иднина за целата земја.
